Hoe uw CO₂-voetafdruk verkleinen: praktische tips voor mkb-bedrijven

Kleine en middelgrote ondernemingen (mkb) vormen ongeveer 90% van alle bedrijven wereldwijd en zijn goed voor meer dan 50% van de wereldwijde werkgelegenheid. Toch is hun gezamenlijke milieu-impact allesbehalve klein. Volgens de OESO is het mkb in veel regio’s verantwoordelijk voor meer dan 60% van de industriële CO₂-uitstoot.

Een levendige stadsstraat omringd door kantoorgebouwen van diverse bedrijven. AI-gegenereerde afbeelding.

Dat is belangrijk: niet alleen voor de planeet, maar ook voor uw bedrijf. Regelgevende kaders zoals de Europese Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) beginnen het mkb indirect te beïnvloeden via druk vanuit de toeleveringsketen. Inkoopafdelingen, investeerders en consumenten eisen steeds meer milieutransparantie en maken van duurzaamheid een noodzaak in plaats van een optie.

Deze verschuiving draait niet alleen om risicobeperking. Onderzoek laat zien dat duurzame bedrijfspraktijken de operationele efficiëntie verbeteren en kosten op de lange termijn verlagen. Bedrijven die actief sturen op duurzaamheid realiseren zelfs een 18% hoger rendement op investeringen dan bedrijven die dat niet doen.

Kortom: CO₂-reductie wordt een concurrentievoordeel. Mkb’ers die nu stappen zetten, zijn beter gepositioneerd om te floreren in de economie van morgen.

Deze gids geeft praktische stappen die mkb-bedrijven kunnen nemen om hun CO₂-voetafdruk te verkleinen zonder hun budgetten of bedrijfsmodellen te ondermijnen. Want duurzame verandering hoeft niet ingewikkeld te zijn, u hoeft er alleen maar mee te beginnen.

1. Bereken eerst u CO₂-voetafdruk 

Zonder te meten weet u ook niet wat u kunt reduceren. Inzicht in uw CO₂-voetafdruk is de eerste – en waarschijnlijk belangrijkste – stap voor elk bedrijf dat duurzamer wil worden. Het geeft een nulmeting, legt de grootste impactgebieden bloot en helpt prioriteiten te stellen voor acties die echt verschil maken.

Wat meet u precies?

CO₂-voetafdrukken worden doorgaans verdeeld in drie categorieën:

• Scope 1: directe emissies uit eigen bronnen van het bedrijf (bijv. brandstofgebruik in bedrijfsvoertuigen of ketels).

• Scope 2: indirecte emissies door aangekochte energie, zoals elektriciteit of verwarming.

• Scope 3: alle overige indirecte emissies in uw waardeketen, van woon-werkverkeer en zakenreizen tot de levenscyclus van producten en emissies van leveranciers.

Een illustratie die scope 1-, 2- en 3-emissies uitlegt.

Voor veel mkb-bedrijven kan Scope 3 goed zijn voor 70–90% van de totale uitstoot, afhankelijk van de sector. Dat betekent dat uw voetafdruk nog steeds groot kan zijn (zelfs als uw kantoor papierloos is en op zonne-energie draait) als uw leveranciers of logistieke partners veel uitstoten.

Hoe meet u uw CO₂-voetafdruk?

U hoeft geen milieudeskundige te zijn om te beginnen. Tegenwoordig zijn er toegankelijke tools die hierbij kunnen helpen en die speciaal ontworpen zijn voor kleinere bedrijven. Kijk naar platforms die:

• Eenvoudige data-invoer mogelijk maken

• Alle drie de scopes dekken

• Inzichten of rapportages op maat bieden die u met belanghebbenden kunt delen

DGB’s CO₂ Expert-tool. Bron: https://www.green.earth/nl/co2-voetafdruk-calculator

Waarom het meten van uw CO₂-voetafdruk belangrijk is

Naast voorbereiding op regelgeving en milieudoelen biedt meten inzicht. U ontdekt misschien dat een kleine verandering – zoals het overstappen op een andere leverancier of het aanpassen van verzendmethoden – de uitstoot aanzienlijk vermindert. Bovendien kan een CO₂-voetafdrukrapport ondersteunen bij subsidieaanvragen, aanbestedingen en onderhandelingen over samenwerkingen, waar duurzaamheid steeds belangrijker wordt.

2. Identificeer vervolgens gemakkelijk aan te pakken verbeterpunten

Zodra u uw CO₂-voetafdruk hebt gemeten, is het tijd om in actie te komen. Maar dat betekent niet dat u uw hele bedrijf van de ene op de andere dag hoeft om te gooien. Veel van de meest effectieve reductiestrategieën zijn verrassend eenvoudig, kostenbesparend en direct haalbaar. Hier zijn een paar eenvoudige startpunten:

Energie-efficiëntie

• Stap over op groene stroom: Veel energieleveranciers bieden een groen tarief aan. Het verschil in prijs wordt steeds kleiner en overstappen is vaak zo simpel als een vinkje zetten.

• Upgrade naar efficiëntere systemen: Vervang oude verlichting door LED’s, installeer bewegingssensoren en onderhoud HVAC-systemen om het energieverbruik flink te verlagen.

In het VK alleen al zou het mkb tot $3,38 miljard (£2,5 miljard) per jaar kunnen besparen door energie-efficiëntie te verbeteren.

Duurzame reisopties

• Stimuleer thuiswerken waar mogelijk. Zelfs een hybride model vermindert de uitstoot veroorzaakt door woon-werkverkeer.

• Kies voor de trein in plaats van het vliegtuig bij regionale zakenreizen.

• Bevorder laag-emissievervoer: subsidieer fietsplannen, bied ov-tegoed of installeer laadpalen voor elektrische voertuigen.

Een vrouw die vanuit huis werkt. AI-gegenereerde afbeelding.

Duurzaam inkopen

• Koop slim en lokaal in: kortere ketens betekenen minder emissies. Werk samen met leveranciers die uw milieudoelen delen.

• Controleer wat u bestelt: van verpakkingen tot kantoormateriaal, kies waar mogelijk voor gerecyclede of milieuvriendelijke alternatieven.

Digital Transformation

• Word papierloos: cloudsystemen en e-facturatie zijn schoner en sneller.

• Verminder vervanging van hardware: verleng de levensduur van IT-apparatuur door te onderhouden, upgraden of doneren in plaats van te vervangen.

Afvalreductie

• Voer een afvalaudit uit: breng in kaart waar afval ontstaat en stel reductiedoelen.

• Stimuleer hergebruik en recycling: zorg voor duidelijke en goed geplaatste afvalscheidingsbakken en maak het gebruik ervan onderdeel van de bedrijfscultuur.

3. Pak emissies in uw toeleveringsketen aan

Wat emissies betreft, is voor de meeste mkb’ers de toeleveringsketen de zogeheten ‘elephant in the room’. U heeft misschien controle over uw kantoorverbruik of zakenreizen, maar het merendeel van uw CO₂-voetafdruk (soms wel 90%!) ligt in handen van uw leveranciers, distributeurs en dienstverleners.

Zo krijgt u er grip op:

Begin bij uw belangrijkste leveranciers

• Breng uw toeleveringsketen in kaart: begrijp waar uw materialen, producten en diensten vandaan komen.

• Vraag CO₂-data op bij uw grootste leveranciers. Velen houden dit al bij.

• Stel vragen: Gebruiken ze groene energie? Hoe organiseren ze hun logistiek? Welke stappen nemen ze om te verduurzamen?

Een elektrisch bezorgvoertuig dat over een weg rijdt, met op de achtergrond windturbines die energie opwekken. AI-gegenereerde afbeelding.

Zelfs een informeel gesprek kan al een krachtig signaal geven dat duurzaamheid voor u belangrijk is.

Werk samen in plaats van te dicteren

De meeste mkb-bedrijven hebben niet de onderhandelingsmacht om grote veranderingen af te dwingen in de keten, maar wel de mogelijkheid om partnerschappen te bouwen.

• Deel uw emissiedoelen en nodig leveranciers uit om mee te doen.

• Werk samen aan efficiëntere processen of investeer gezamenlijk in emissiearme alternatieven.

Deze aanpak bouwt vertrouwen op en levert vaak gedeelde besparingen op.

Kies lokale alternatieven of alternatieven met een lagere impact

• Kortere transportafstanden verlagen de transportemissies aanzienlijk.

• Betrek leveranciers die materialen met lage impact of ethische productiemethoden gebruiken.

• Let op keurmerken (bijv. FSC, Fair Trade, certificering onder de Prestatieladder) als indicatie van betere praktijken.

Omarm circulair denken

• Kunt u materialen hergebruiken of apparatuur opknappen in plaats van nieuw kopen?

• Kan uw afval een grondstof zijn voor een ander bedrijf (of omgekeerd)?

Circulair denken is niet alleen voor multinationals. Via gedeelde platforms en lokale partnerschappen wordt het ook voor mkb’ers steeds haalbaarder.

Betrek uw team

Werknemers zien inefficiënties vaak eerder dan het management. Richt een groen team op of moedig medewerkers aan om ideeën voor CO₂-besparing te delen, vooral rond inkoop en logistiek.

4. Stel duidelijke reductiedoelen en rapporteer vooruitgang

Als u uw belangrijkste emissiebronnen eenmaal in kaart hebt en acties onderneemt, is het tijd om uw aanpak te formaliseren. Doelen geven richting aan uw strategie. Rapporteren bouwt geloofwaardigheid op en bevordert het volhouden van actie op de lange termijn.

Waarom reductiedoelen stellen?

Doelen geven helderheid. Ze veranderen vage ambities zoals we willen groener worden in meetbare mijlpalen, zoals:

• Scope 2-emissies met 40% verminderen in drie jaar

• Tegen 2035 klimaatneutraal opereren

• Vanaf volgend jaar alle onvermijdelijke emissies jaarlijks compenseren

Doelen helpen u ook vergelijken met branchegenoten en mobiliseren uw team rond een gemeenschappelijk doel.

Volgens het Science-Based Targets initiative (SBTi) hebben wereldwijd meer dan 7.000 bedrijven – waaronder veel mkb’ers – zich al verbonden aan wetenschappelijk onderbouwde klimaatdoelen.

How to Set Smart, Achievable Goals

• Gebruik uw CO₂-voetafdrukdata als uitgangspunt. Welke bronnen zijn realistisch te reduceren?

• Splits het op in periodes: korte termijn (1–2 jaar), middellange termijn (3–5 jaar), en lange termijn (>10 jaar).

• Focus op de gebieden met de grootste impact: niet alles hoeft tegelijk. Begin daar waar u veel winst kunt behalen.

Kaders als het SBTi voor mkb-bedrijven bieden versimpelde trajecten aanbieden zonder ingewikkelde modellen.

Maak vooruitgang zichtbaar

Rapporteren hoeft niet in de vorm van een gelikte PDF van 40 pagina’s. Begin klein:

• Voeg een duurzaamheidssectie toe aan uw website

• Deel updates in nieuwsbrieven of jaarverslagen

• Neem uw doelen op in aanbestedingen of klantcommunicatie

Vier de mijlpalen

Wanneer u een doel behaalt (of serieuze vooruitgang boekt), houd dat niet stil. Vier dit intern om uw team betrokken te houden en extern om te laten zien dat u uw beloften waarmaakt.

5. Compenseer wat u (nog) niet kunt reduceren

Zelfs met de beste strategieën zijn niet alle emissies direct te vermijden. Dat is waar CO₂-compensatie – in het Engels bekend als carbon offsetting – om de hoek komt kijken. Het is geen vrijbrief om niets te doen, maar een belangrijk instrument om verantwoordelijkheid te nemen voor onvermijdelijke emissies, terwijl u verder werkt aan structurele reducties. Het is een aanvullende strategie waarmee u nu al kunt handelen en uw doelen sneller en efficiënter bereikt.

Waarom CO₂-compensatie belangrijk is

• Sommige emissies (zoals die afkomstig van specialistische apparatuur, internationale verzending of lastig te decarboniseren ketens) vergen tijd en investeringen om te reduceren.

• Compensatie stelt u in staat om nu al verantwoordelijkheid te nemen door projecten te steunen die elders uitstoot verminderen of verwijderen.

• Steeds meer klanten en stakeholders verwachten dat u op aantoonbare wijze uw verantwoordelijkheid neemt, in plaats van enkel ambitie uit te spreken. 

Hoe compenseert u CO₂ op de juiste manier?

Niet alle CO₂-certificaten zijn gelijk. Let op certificaten die:

• Gevalideerd zijn door betrouwbare standaarden (zoals Verra, Gold Standard of Plan Vivo)

• Additioneel zijn (dus alleen mogelijk dankzij CO₂-financiering)

• Permanent zijn, met waarborgen tegen terugdraaiing

• Transparant zijn, met traceerbare impactgegevens

Nog beter is het als u CO₂-certificaten koopt van natuurprojecten die ecosystemen herstellen, biodiversiteit beschermen en lokale gemeenschappen ondersteunen. Zulke projecten leveren voordelen die verder gaan dan alleen CO₂-reductie.

Denk aan herbebossing, veenherstel en agroforestry die niet alleen CO₂ vastleggen, maar ook waterhuishouding, bodemgezondheid en lokale werkgelegenheid verbeteren.

Een jonge zaailing groeit in een Keniaanse boomkwekerij. Hongera Reforestation Project, DGB.
Bron: https://www.green.earth/nl/projects/hongera-reforestation-project-kenia

CO₂-compensatie is een middel, geen doel

Laten we duidelijk zijn: compensatie mag geen excuus zijn om reductie uit te stellen. Het is een manier om nu al verantwoordelijkheid te nemen terwijl u werkt aan de lastige onderdelen.

Voor mkb’ers biedt dit hybride model – reduceer wat u kunt, compenseer wat u (nog) niet kunt – een realistisch evenwicht tussen ambitie en pragmatisme.

De zakelijke meerwaarde van duurzaamheid

Duurzaamheid is niet langer een bijzaak of marketingtruc – het wordt snel een noodzaak om concurrerend te blijven. Voor mkb’ers draait het verlagen van CO₂-uitstoot niet alleen om het juiste doen voor de planeet. Het gaat om het bouwen van een toekomstbestendig bedrijf dat kan floreren in een economie die verandert door milieu-uitdagingen, beleidswijzigingen en veranderende consumentenverwachtingen.

Bedrijven die duurzaamheid in hun bedrijfsvoering verankeren, profiteren vaak van:

• Lagere operationele kosten, vooral door energie- en grondstoffenefficiëntie

• Verbeterde toegang tot financiering en aanbestedingen, doordat partners milieucriteria zwaarder laten wegen

• Sterkere merkloyaliteit en klantvertrouwen, vooral bij jongere, waardegedreven doelgroepen

• Betere bestendigheid tegen risico’s zoals CO₂-beprijzing, schokken in de toeleveringsketen en reputatieschade

Kortom: duurzaamheid is geen kostenpost zonder opbrengst – het is een investering. En een investering die loont in prestaties, partnerschappen en maatschappelijke waarde.

Belangrijk is dat mkb-bedrijven niet hoeven te wachten op perfecte omstandigheden of grote budgetten. Met de juiste tools, een helder stappenplan en de bereidheid om te leren en aan te passen, kan elk bedrijf – ongeacht de omvang – vooroplopen in natuurpositieve initiatieven.

De reis begint met een enkele stap. Uw CO₂-voetafdruk meten, actie ondernemen op wat u ontdekt en daar transparant over communiceren, zendt een krachtig signaal uit: dat uw bedrijf niet alleen klaar is voor de toekomst, maar die ook actief helpt vormgeven.