Volgens een nieuwe analyse kan de Europese Unie miljarden extra vrijmaken voor milieuprojecten door de reikwijdte van de luchtvaartheffingen binnen het EU-emissiehandelssysteem (EU ETS) te vergroten.
Het onderzoek, in opdracht van Carbon Market Watch en uitgevoerd door adviesbureau Carbone 4, werd gepubliceerd in aanloop naar de geplande herziening van het EU ETS in 2026. Uit de studie blijkt dat momenteel slechts 15% van de totale milieuschade van de luchtvaart wordt beprijsd, waardoor het overgrote deel buiten het systeem valt.
Toen de luchtvaart in 2012 werd toegevoegd aan het EU ETS, was het de bedoeling dat alle vluchten van en naar de Europese Economische Ruimte (EER) eronder zouden vallen. Protest vanuit landen buiten de EER leidde echter tot de ‘stop-the-clock’-maatregel, die de dekking tot vluchten binnen de EER beperkte.
Internationale routes werden in plaats daarvan ondergebracht bij CORSIA, het wereldwijde compensatiemechanisme dat in 2020 werd gelanceerd door de International Civil Aviation Organization (ICAO). Het rapport benadrukt dat CORSIA alleen geldt voor verkeersgroei boven 85% van het niveau in 2019, zich uitsluitend richt op CO₂-compensaties en het grootste deel van de emissies geheel buiten beschouwing laat.
In juli 2026 zal de EU CORSIA evalueren en besluiten of ‘stop-the-clock’ wordt opgeheven. Het onderzoek modelleert vier scenario’s:
Het herstellen van de dekking voor alle vluchten van en naar de EER (zoals in het oorspronkelijke plan van 2012)
Het dekken van alle vluchten die vertrekken vanuit de EER (exclusief aankomsten)
Het behouden van de intra-EER-dekking, maar deze ook toepassen op routes van of naar landen buiten CORSIA
Het handhaven van de huidige dekking uitsluitend binnen de EER
Een loutere uitbreiding van de geografische dekking zou de inkomsten uit luchtvaart in het ETS bijna kunnen verviervoudigen. Het meenemen van de impact van niet-CO₂-effecten – zoals contrails (condensstrepen) en het opnemen van privé jets in het systeem (waarvan momenteel 67% van de uitstoot is uitgesloten) kan de opbrengst verhogen tot bijna tien keer het huidige niveau.
Op dit moment worden de meeste emissierechten direct door luchtvaartmaatschappijen of via secundaire markten gekocht. Ongeveer 75% van de opbrengsten gaat naar de lidstaten van de EU, terwijl 25% wordt gebruikt voor EU-brede initiatieven. De gratis toewijzingen lopen naar verwachting af in 2026, wat het betaalde dekkingsgebied verder zal vergroten.
De auteurs stellen voor om de extra inkomsten te gebruiken voor het versnellen van de uitrol van duurzame vliegtuigbrandstoffen (bioSAF en eSAF), het verbeteren van het Europese spoornetwerk via het Trans-Europees Vervoerskernnetwerk (TEN-T) en het bijdragen aan de EU-verplichting voor het New Collective Quantified Goal.
‘Het is schandalig dat de luchtvaartsector zo lang onder het betalen voor zijn klimaatimpact is uitgekomen’, aldus Bastien Bonnet-Cantalloube van Carbon Market Watch. Met ambitieuze klimaatneutraliteitsdoelen voor de komende 25 jaar kunnen de beslissingen in 2026 grote gevolgen hebben voor zowel het verduurzamingstraject van de luchtvaart als het vermogen van de EU om duurzaamheidsprojecten te financieren.